Hemen her sohbette ve tartışmada karşı tarafın, size kendi görüşlerini kabul ettirmek için çeşitli tartışma yöntemlerine veya yanılgılara başvuruyor olabileceğini hiç düşünmüş müydünüz?
Bu tartışma yöntemleri ve yanılgılar, günlük hayatınızda sandığınızdan da fazla sıklıkta kullanılıyor olabilirler. Sizler için bunlardan 10 tanesini derledik ve hepsini örnekleriyle açıkladık.
Bu yanılgıya başvuranlar, konuşulan mesele hakkında görüş belirtmek yerine karşı tarafın kişiliğini hedef alırlar. Böylelikle karşı tarafı haksız çıkardıklarını zannederler.
Halbuki bu durum sadece, bu yanılgıya başvuran tarafın geçerli bir argümanının kalmadığına işaret.
Bu yanılgıya başvuranlar, bir tarafın yaptığı hatanın diğer tarafın hatasını meşrulaştırdığını savunurlar. Diğer bir deyişle karşı taraf, sizin yaptığınız hatayı bahane ederek aynı hatayı yapar ve asıl sorumlu olarak sizi suçlar.
Kişiye saldırı kategorisine girdiği için bu yanılgı da bir "ad hominem" sayılabilir.
Bir kişi veya topluluk, suçlu olduğunuza çoktan kanaat getirmiş varsayalım.
Kendinizi savunup aksini kanıtlamak isterken, kendinizi savunuyor olmanız sizi suçlu durumuna düşürür. Çünkü kendinizi savunmanızı suçun kanıtı olarak görürler.
Üstteki videoda, George W. Bush'un birkaç kere söylediği "Ya bizimlesiniz ya da teröristlerle!" sözüne yer verilmiş.
İnsanlar, kimi meselelerde taraf tutmak istemezler. Bazen tek bir seçim yapıp diğerini feda edecek durumda da olmayabilirler. Bu sebeple yanlış ikilem, temelsizdir.
Bu yöntemi uygulayan taraf, karşı tarafı kontrol altına almak ya da kendi görüşlerini benimsetmek istiyor olabilir.
Büyükçe bir kitlenin önünde uzun bir konuşma yaptınız diyelim. Her şeyi kelimesi kelimesine kitlenin beklediği şekilde ayarlamış, yanlış bir şey söylememiş, seyircinin sorularını bekliyorsunuz.
Kalabalıktan birisi çıkıyor ve alakasız çıkarımlar yaparak sözlerinizi çarpıtıyor. Siz kendinizi açıklamaya çalışırken kalabalık sinirleniyor ve sizi ayıplamaya başlıyor. Hedef gösteriliyorsunuz. Bir anda "korkuluk" veya "günah keçisi" oluyorsunuz!
Şunu kabul etmek gerekir ki hayat, bazen içinden çıkılmayacak durumları karşınıza çıkarabilir.
Tartışan iki kişi veya taraf, karşı tarafa herhangi bir taviz vermek istemiyor olabilir. Böyle durumlarda uzlaşma sağlamak mantıken mümkün değil.
Bir soru sorduğunuzu düşünün. Fakat amacınız yanıt almak değil, karşınızdakini yaptığı şeylerden dolayı utandırmak. "Şaşırtıcı soru" sormak, işte tam bu kategoriye giriyor.
Sorunun sorulduğu kişi, genellikle suçlu hisseder ve sorunuza yanıt veremez ya da verebilecek mantıklı bir yanıt bulamadığı için sessiz kalır.
Bir bahçede kiraz topladığınızı düşünün. Kiraz toplarken amacınız tüm kirazları toplamak değil, sadece hoşunuza giden kirazları topluyor, "cımbızlıyorsunuz".
Şimdi aynı yöntemi bir tartışmada düşünün. Karşı taraf, sözlerinizden sadece kendini haklı gösterecek kısımları seçebilir ve kendini haklı çıkarmaya çalışabilir.
Bu yönteme İngilizcede ilk örneğimizde olduğu gibi "cherry picking", yani "kiraz toplamak" deniyor.
Konuyla hiçbir alakası olmayan bir görüşün sunulması ve o anki durumla alakasının olmaması, yanlış denkliktir.
Konudan aniden sapıldığına ve normalde yapılmayacak çıkarımlar yapıldığına şahit olursunuz. Karşı tarafa ne diyeceğinizi bilemezsiniz, içinizden "Ne alakası var?" diye haykırmak gelir.
Tahmin edebileceğiniz üzere, geçmiş ve günümüz arasında hem teknolojik hem de toplumsal açıdan bir uçurum var.
Bugün günümüzde tabu olan veya mümkün olmayan bir durum, yüzyıllar öncesinde normal bir durum ya da henüz çözümü olmayan bir sorun olabilir.
O zamanın geleneklerine, adetlerine, normlarına, siyasi durumuna ve toplumsal yapısına dair net bilgimiz yoksa, kesin bir çıkarım yapmak mantıksız.
Bu yanılgılar ve tartışma yöntemleri hakkında ne düşünüyorsunuz? Şimdiye kadar hangilerine rastladınız?
Siyasetçilerin ve Medyanın Hepimizi Kandırmak İçin Kullandığı Manipülasyon Yöntemi: Cherry Picking
Çok Daha Sağlıklı Bir Psikoloji İçin Yapmayı Alışkanlık Haline Getirmeniz Gereken 10 Madde