D­ü­n­y­a­d­a­k­i­ ­O­k­s­i­j­e­n­ ­S­e­v­i­y­e­s­i­n­i­n­ ­2­ ­M­i­l­y­a­r­ ­Y­ı­l­ ­Ö­n­c­e­ ­B­i­l­i­n­e­n­d­e­n­ ­D­a­h­a­ ­Y­ü­k­s­e­k­ ­O­l­d­u­ğ­u­ ­K­e­ş­f­e­d­i­l­d­i­

Dünyadaki yaşamın evriminde önemli aşamalarından biri de gezegende ortaya çıkan yüksek oksijen seviyeleridir. Dünyadaki yüksek oksijen seviyesinin ne zaman başladığını belirlemek, yaşamın evriminin tarihi açısından önemli bilgiler sunabilir. 

Estonya’daki Alberta Üniversitesi ve Tartu Üniversitesi’nden araştırmacılar, karbonca zengin tortul kaya olan şungitin 2 milyar yıllık bir örneğini incelediler. Antik kaya üzerinde yapılan çalışmalarda dünyada yüksek oksijen seviyelerine işaret eden molibden, uranyum, renyum ve uranyumun yüksek izotoplarının da içinde olduğu bazı ipuçları bulundu. 

Alberta Üniversitesi’nde Yer ve Atmosfer Bilimleri Bölümü’nde görevli olan çalışmanın baş yazarı Kaarel Mänd, antik kayada bulunan eser miktarda metalin yalnızca oksijenin bol olduğu okyanuslarda ve sedimanlarında yaygın olduğunu söyledi. Mänd, antik kaya üzerinde bulunan maddelerin bu nedenle erken dünya tarihinde yüksek oksijen seviyelerinin varlığına işaret ettiğini belirtti. 

Kaarel Mänd, şungitin birikmesinin nasıl olduğunu da açıkladı. Mänd, oksijen ve karbon döngüsü ile ilgili yaygın kabul gören modellerin oksijen seviyelerinde hızlı bir düşüşle şungitin birikebileceğini öngördüğünü söyledi.

Mänd, 2 milyar yıllık antik kayanın incelenmesi sırasında elde ettikleri bulguların dünyanın tarihi ile ilgili mevcut görüşlerle çeliştiğini belirtti. Mänd, bulgularının bilim dünyasını erken Dünya’daki karbon ve oksijen döngüleri ile ilgili yeniden düşünmeye zorlayacağını söyledi. 

Antik kaya üzerinde yapılan inceleme sonucunda elde edilen bulgular, yaşamın evrimi konusunda da ipuçları sunuyor. Dünyadaki yaşam evriminin önemli bir noktasında ökaryotlar (çok hücreli canlılar) bulunuyor. Ökaryotlar, tüm karmaşık yaşamın öncüleridir ve gelişmeleri için yüksek oksijen seviyeleri gerekir. Ancak Estonya’dan bilim insanlarının çalışması, ökaryotların ihtiyacı olan yüksek oksijen seviyelerinin Dünya’a düşünülenden çok daha önce başlamış olduğunu gösteriyor. 

Dünyadaki yaşamın evrimi konusunda gelecekte yapılacak çalışmalar, yüksek oksijen seviyelerinin ortaya çıkması ile ökaryot canlıların yayılması arasındaki zaman farkının nedenlerini ortaya çıkarmaya odaklanabilir. 2 milyar yaşındaki antik kaya üzerine yapılan çalışma bu sorular için kesin cevapları bugünden sunmaya aday görünüyor.