![Türkiyeye X Işınını Getiren Ancak Henüz 28 Yaşındayken Hayatını Kaybeden Öncü Doktorun İlham Veren Öyküsü](https://kilalu.blog/news/2024-07-30-10:10/Türkiye'ye X Işınını Getiren Ancak Henüz 28 Yaşındayken Hayatını Kaybeden Öncü Doktorun İlham Veren Öyküsü.jpg)
Günümüzde X ışını tıp başta olmak üzere, elektrik üretimi, hayvancılık, tarım, yer bilimleri, biyolojik arıtma, gıda muhafazası, arkeoloji ve kriminoloji gibi birçok alanda kullanılmaktadır.
Gelin, X ışınının tarihine ve tıbbi alanda ilk kullanılış hikayesine yakından bakalım.
Röntgen, laboratuvarında deney yaparken bir cam tüpü ışık geçirmeyecek biçimde siyah kağıtla sardı. Havası vakumla boşaltılmış silindir şeklindeki bu tüpün bir ucuna artı, diğer ucuna eksi metal elektrotlar bağladı (Crookes tüpü). Röntgen, bu deneyde “elektronların” eksi uçtan artı uca gitmesini beklerken hiç beklemediği bir şey gerçekleşti.
İçerisi zifiri karanlıkken ve tüpten elektrik akımı geçtiği anda masanın üstünde bir ışık çaktığını ve yeşilimsi bir parıltının masanın üstünde duran bir levhadan yansıdığını fark etti. Üzeri baryumplatinosiyanid kaplı bu levhayı uzaklaştırarak deneyi tekrarladığında yine aynı sonucu aldığını fark ederek “Bilinmeyen” bir ışın bulduğunu anladı.
Bilinmeyen İçin Neden "X" Yerine Başka Bir Harf Kullanılmadığını Öğrenince Ufak Çaplı Bir Aydınlanma Yaşayacaksınız
Başlarda X Işını olarak adlandırılan bu ışına daha sonraları Wilhelm Röntgen’e ithafen “Röntgen Işını” da denildi.
124 Yıl Önce Çekilen İlk Röntgen Filmindeki İlginç Detay
Tekniği dergiden öğrenen Gülhane Askerî Tıbbiye son sınıf öğrencisi Esad Feyzi Bey, X ışınlarını elde etmeyi başardı ve böylece Türkiye’de X ışını ile ilk radyografiyi yaptı. İlk denemede Feyzi Bey’in yanında olan İstanbul Tıp Fakültesi profesörlerinden Akil Muhtar Özden, ilk deneme hakkındaki şaşkınlığını bir yazısında şu cümlelerle ifade etti:
"Bir fotoğraf camı, birkaç kat siyah kâğıtla örtülü olarak masanın üstüne kondu. Tüp yerleştirildi. Camın üstüne de ben elimi koydum. Nihayet zaman kâfi görüldü. Hemen koştuk, karanlık odaya tıkıldık. Resmi tab ettik. Türkiye'de X ışını ile ilk radyografi yapılmıştı. Elimin kemikleri fark ediliyordu. Benim o anda uzun boylu, sevimli yüzlü, zeki gözlü Esad Feyzi için hissettiğim sevgi ve hayranlığı tasvir edemem. Sonra başka ellerin de resimleri alındı."
"Yaralı Osmanlı Gazileri'nin yüce Yıldız Hastahanesi'nde tedavi altına alınacakları minnet ve şükranla okunduğundan Askeri Tıbbiye'nin fizik laboratuvarında bulunan ve az noksanı olan, bilinmeyen şualar cihazının adı geçen yüce hastahaneye nakli ile bedenin derinliklerinde yeri bilinmeyen mermi parçaları ile çeşitli durumlarda meydana gelen kemik kırıklarının mahiyetlerini tayin için adı geçen cihazın tarafımızdan kullanılmasına ve bu suretle X ışınları ameliyesi şerefinin medeniyet dünyasında Osmanlı tıbbına verilmesine ve yaralıların uzun acılarından kurtarılmalarına lütfen zât-ı âli-i üstâdenelerinin tavassut buyurmasını arz ve istirham ederiz. Esad Feyzi, Rıfat Osman."
Abdülhamid, bu gelişmelerden çok memnun oldu ve 15 sikke altın vererek bu iki hekimi ödüllendirdi.
Esad Feyzi Bey, okullarda ilm-i hikmet-i tabiye, ilm'ül-arz ve ilm'ül-maadin derslerini vermeye başladı. Röntgen ışınlarını tanıttı ve Tıbbiye'nin derslerine dâhil etti. Ayrıca baş Cerrah Cemil Topuzlu'ya ricada bulunarak cerrahi bölümünde, "Röntgen Şu'a'atı il Muayene Şubesi" adında bir birimin açılmasını sağladı.
Bu eserin son kısmında, X ışınlarının uygulama alanları şu şekilde sıralanmıştı:
Osmanlı'ya Getirilen İlk Otomobillerin "Gavur İcadı" Denilerek Yasaklanmasının İlginç Öyküsü
Yapay Zekayı Tıp Alanında Nasıl Daha Etkin Kullanabiliriz?
Çanakkale Savaşı'nda Yüzü Parçalanan Türk Asker ile Ona Yüz Estetiği Yapan Alman Doktorun Çarpıcı Hikâyesi