­Y­e­n­i­ ­E­k­o­n­o­m­i­k­ ­M­o­d­e­l­­i­n­ ­D­e­t­a­y­l­a­r­ı­ ­O­r­t­a­y­a­ ­Ç­ı­k­t­ı­:­ ­Ö­n­c­e­k­i­ ­M­o­d­e­l­d­e­n­ ­N­e­d­e­n­ ­V­a­z­g­e­ç­i­l­d­i­?­

Türkiye'de bir süredir konuştuğumuz konulardan bir tanesi, "yeni ekonomik model". Üstelik Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'nin, "Yeni ekonomik model tutmazsa ne yapacaksanız?" sorusuna "Üzülürüm." şeklinde yanıt vermesi, vatandaşın kafasını daha da karıştırdı. Ancak şimdi ortaya çıkan bir rapor, bu kafa karışıklığını giderecek gibi görünüyor.

DÜNYA, Cumhurbaşkanlığı Ekonomi Danışmanı Cemil Ertem tarafından hazırlanan ve kasım ayının sonunda yetkililere sunulan "Yeni Ekonomik Model Gerekçeleri-Getirileri” isimli rapora ulaşmayı başardı. Bu rapor, Türkiye'de uygulanmaya konan yeni modelin tanımını, neden gerekli olduğunu ve bu ekonomik modelin Türkiye'ye neler kazandırabileceğini anlatıyor. Dilerseniz hep birlikte, söz konusu raporda yer alan bilgilere tane tane bakalım.

Aralarında Türkiye'nin de olduğu pek çok ülke, "yüksek faiz-düşük kur" şeklindeki ekonomik modeli uygularlar. Bu ekonomik model, "tipik IMF reçetesi" olarak isimlendirilir. Türkiye'nin uygulamaya koyduğu yeni ekonomik model ise bunu tersine çeviriyor. Yeni modele göre Türkiye, düşük faiz-yüksek kur yöntemini tercih edecek. İşte yeni ekonomik model, en basit haliyle bu şekilde tanımlanabilir.

Cemil Ertem'in hazırladığı raporda, yüksek faiz-düşük kur modelinden neden vazgeçildiği açıklanıyor. Bugüne kadar uygulanan ekonomi politikalarının sonuç vermediğine vurgu yapan raporda, "Yüksek faiz, düşük kura dayalı ekonomik model bir yandan yüksek faiz maliyetleri nedeniyle yatırım ortamını zayıflatırken, diğer yandan ihracatta rekabet gücümüzü azaltmaktadır.” ifadelerine yer veriliyor. 

Yeni Ekonomik Model Gerekçeleri-Getirileri isimli raporda yer alan bilgilere göre bugüne dek uygulanan yüksek faiz-düşük kur politikası, Türkiye'ye bazı hususlarda zarar verdi. Örneğin; Türkiye'deki düşük kur oranları, ithalatın ihracattan daha fazla olmasına yol açtı. Bu durum, cari açığın sıcak para ile finanse edilmesine neden oldu. Ayrıca büyüme oranları istenen düzeyde olmadı. Bu süreçte istihdam artırılamadı. Bütçede sıkılaşma, yatırımların durması ve ücret artışlarının yapılamaması gibi sorunları da ortaya çıkaran önceki model, nihayetinde de vergi artışları ve yoksullaşmayı karşımıza çıkardı. 

Cumhurbaşkanlığı Ekonomi Danışmanı Cemil Ertem'in hazırlayıp sunduğu rapor, yeni ekonomik modelin temel amacını şöyle açıklıyor: Yeni ekonomik modelde düşük faiz ortamı ile yatırımların desteklenmesi, büyümenin ve istihdamın sürdürülebilir hale getirilmesi, rekabetçi kur avantajı ve yatırımların artmasıyla ihracatın artırılması ithalatın düşürülmesi ve nihayetinde cari açığın cari fazlaya evrilerek dış borca bağımlılığın ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır.

Hazırlanan rapora yeni ekonomik modelin dört önemli hedefi var. Bu hedefler şöyle açıklanıyor: 

Yeni Ekonomik Model Gerekçeleri-Getirileri raporu, Türkiye'nin en büyük sorunlarından haline gelen cari açıkla ilgili şu yorumda bulunuyor: Cari açığın finansmanında uzun yıllar büyük rol oynayan portföy yatırımlarının (sıcak paranın) yüksek seviyelerde oluşu, TL üzerinde baskı yaratan unsurların başında gelmiştir. Yeni model ile birlikte azalan cari açık, finansman ihtiyacı üzerindeki yükü azaltacağından, bu durumda hem net döviz açığı kapanmış hem de yabancıların hisse senedi ve borç senetleri piyasasında yarattığı kırılganlık azalmış olacaktır.

Cemil Ertem, Türkiye'nin acı gerçeği haline gelen enflasyonun nedenlerini de açıkladı. Enflasyonun bu kadar yükselmesinin temel nedeninin enerji ve emtia fiyatlarındaki küresel çaplı yükseliş olduğu ifade edilirken, bunun Türkiye'ye özel bir durum olmadığı belirtildi.